آماده سازی موضع حجامت:

در ابتدا موضع حجامت را روغن مالی کرده و ماساژ می دهیم)
روغن های مصرفی
شامل:
روغن زیتون، روغن بادام شیرین و روغن بنفشه می باشد.

(امام رضا) علیه السلام در رساله ذهبیه می فرمایند:
قبل از حجامت باید موضع تیغ
را بوسیله مالیدن روغن نرم کرد و باید رعایت شود که تیغ در نرمترین محل به کار
برده شود.

برای آماده سازی موضع حجامت در کسانی که دارای عضلات فشرده هستند و لازم
است از آنان خون بیشتری گرفته شود و یا دچار انقباض عضلانی می باشند شیوۀ روغن
مالی و ماساژ و سپس بادکش را توصیه می شود.

قبل از ایجاد خراش باید مدت 4-2 دقیقه زمان صرف بادکش موضع حجامت و اطراف آن شود تا عروق ناحیه، منبسط و خون در موضع تجمع کند.

 
امام رضا (علیه السلام) می فرمایند:
برای اینکه عمل حجامت دردناک نشود باید حجّام بوسیله شاخی که بر محل حجامت می گذارد ابتدا موضع تیغ را به آهستگی بمکد و بعد عمل مکیدن را شدید سازد و همچنان بر شدت مکش بیفزاید تا سرخگونه شود.

بعضاً مشاهده می شود که حجّام ها از همان ابتدا لیوان حجامت را با یک مکش قوی
(آن هم با دستگاهای ساکشن برقی که قدرت زیادی دارند) برپشت بیمار قرار میدهند.

این کار مخصوصاً اگر بدون روغن مالی انجام شود باعث کشش ناگهانی پوست و
بافتهای زیرآن شده ودر نتیجه باعث درد شدید و کبود شدن سریع موضع و در مواردی
حتی باعث تاول زدن پوست می شود.

 با توجه به کلام امام متوجه می شویم که مکش باید به آهستگی شروع و به تدریج شدت ومدت آن افزایش یابد.

بوعلی سینا نیز می گوید:
 در اولین بار که بادکش می گذاری باید سبک باشد و زود
برکنده شود بعد به تدریج طول بده وباز هم زمان را طولانی تر کن.

جرجانی در بیان علّت تدریجی بودن مکش می گوید:
تا ماده لطیف یکباره کشیده
نشود زیرا ماده لطیف در اثر بادکش زودتر حرکت می کند ودر موضع جمع می شود .

همچنین درابتدا مدت بادکش باید کوتاه باشد و بتدریج بر قدرت و مدت آن بیفزاید تا اخلاط غلیظ نیز بتدریج حرکت کرده و آنجا جمع شود. یعنی مکش تدریجی باعث تجمع بهتر و بیشتر اخلاط غلیظ در موضع حجامت می شود.

بطور معمول میتوان قبل از خراش سه مرحله عمل بادکش گذاری را انجام داد

 در مرحله اول مدت بادکش گذاری بمدت 2دقیقه بطول می انجامد.

 بعد از جدا سازی لیوان از عضو در دو مرحله بعدی هر بار 4-3 دقیقه بادکش گذاری تکرار شود.

 
ضد عفونی قبل وبعد از حجامت:

ضد عفونی موضع قبل از حجامت باید با مواد ضد عفونی کنندۀ کامل انجام گیرد و
پس از پایان خونگیری، موضع را کاملاً تمیز می کنیم به نحوی که اثری از خون روی آن نمانده باشد

 سپس یک لایه عسل بر روی خراشها می مالیم زیرا عسل بهترین دارو برای ترمیم سریع زخم بود و به علّت خاصیّت ضد میکروبی موجود در آن مانع رشد میکروبها در موضع می شود.

 سپس گاز را روی موضع قرار داده و هر چهار طرف را
چسب می زنیم.

طبق بررسی های انجام شده تاکنون هیچگونه گزارشی مبنی بر عفونت جای حجامت مشاهده نشده است.
 
همچنانکه دکتر پولاک طبیب ناصر الدین شاه در
کتاب خود با عنوان "ایران و ایرانیان" که درسال 1465 در آلمان منتشر شده است  
می گوید:
در اینجا ناگزیر از اعتراف به این مطلبم که من درمدت  36 سال اقامتم در  ایران جز 2 مورد هیچ عاقبت زیانباری از حجامت ندیدم و دراین دو مورد هم دلاک را متهم می کردند که ابزار کثیف به کار برده است.

کسانی که مایلند زخم حجامت آنان ترمیم بپذیرد و آثار زخم به حداقل برسد باید نکات زیر را رعایت نمایند:

1- درصورت روغن مالی قبل از شروع حجامت، محیط را کاملاً از مواد چرب و روغنی پاک نمایند در غیر اینصورت لبه برش بافتها (انسینریون) به روغن سطح جلدی آغشته گردیده و مانع ترمیم سریع پوست می گردد.

2- شستشوی موضع حجامت به طور معمول باید 12 ساعت بعد انجام شود.

در صورت وجود زخم عمیق ویا ترمیم دیر هنگام زخم، 24 ساعت بعد میتوان اقدام به شستشو کرد.
   
3- ترمیم زخم حجامت معمولاً نیاز به دارو وآنتی بیوتیک ندارد لیکن چنانچه عمق خراش زیاد شده باشد و برای حفظ زیبایی پوست می توان از ژل موجود در عصاره برگ آلوئه ورا، (شاخ بزی) یا عسل جهت پانسمان استفاده نمود.


 ایجاد خراش:

مهمترین بخش در حجامت ایجاد خراش است که به منظور ایجاد زخم وخونگیری انجام می شود، به طورکلی در ایجاد خراش باید چند نکته مورد توجه قرار گیرد:

1- عموم خراشها سطحی است و باید از مقطع لایه اپیدرم و درم پوست گذر کند و نباید به لایه زیر جلد برسد.

2- خراش موضع حجامت عام (منظورحجامت بین دوکتف است) در 3 ردیف و در هر ردیف 15- 16 خراش داده میشود.

 طول خراشها کوتاه بوده وتقریباً 4 تا 14 میلی متر می باشد. البته در زنان این خراشها ریزتر انجام شود.

3- عدد اولیه خراش در محیط متورم حداقل 7 خراش است.

4- درصورت نیاز به خون گیری بیشتر میتوان چند خراش دیگر در بین خراشهای اولیه با عمق بیشتر و طول کمتر ایجاد کرد.

5- در صورت وجود موی زیاد، کوتاه کردن موها از موضع حجامت قبل از خراش ضروری می باشد و در غیراین صورت استفاده از ژل لوبریکانت
توصیه می شود.

6- مادۀ ضد عفونی کننده قبل و بعد از ایجاد بادکش روی موضع مالیده شود.

 
7- زمان ایجاد خراش باید فوری و پس از براشتن لیوان حجامت و قبل از بازگشت
تورم به حالت اول صورت گیرد که از فرصت بی حسی موضعی برای ساده شدن کار
و راحت بودن حجامت شونده استفاده شود.

در ادامه جلسه قبل:

در این لحظه فوراً حجامت شونده به ذکر صلوات توصیه می شود

 در حالی که آماده برای زدن اولین خراش می شوید، دعای حجامت خوانده می شود، به بیمار هم توصیه می شود این دعا را بخواند
 در حالی که ارتباط مکالمه با بیمار برقرار است و به وسیله دست با گردن و کتف بیمار تماس برقرار شده است

در ابتدا یک خراش روی موضع ایجاد می شود و پس از یک توقف کوتاه، خراشهای بعدی با سرعت در روی پوست بدن ایجاد می شود.


زاویه قرار گرفتن تیغ بیستوری با سطح پوست بدن:
 باید 36 درجه باشد که دراین
صورت سطح مقطع عروقی بیشتری را برش می دهد وترمیم پوست بهتر انجام می شود.

 خراش باید در شرایط مناسب بیمار ایجاد گردد تا چرخش و یا جابجایی بدن بیمار موجب عمیق شدن خراشها نگردد.

چنانچه بیمار از ایجاد خراش هراس دارد قبلاً با سر ناخن ویا قسمت کند تیغ
بیستوری چند تماس با بدن بیمار برقرار شود که از شدّت هراس بیمار کاسته شود و
سپس خراش ایجاد گردد.

 آرایش خراشها نباید به گونه ای باشد که در صورت تکرار آن در چند مرحله روی بدن بیمار محیط نامساعدی را ایجاد نماید.
 این خراشها باید به موازات خطوط لانگر در هر قسمت از بدن شخص ایجاد شود.

حجامت سر، چاربند، ساق و سایر حجامت های موضعی ریزتر خواهد بود.
بنابراین خراشها باید به طول 2 الی 4 میلی متر و به تعداد 12 یا  21 عدد روی موضع ایجاد شود.

 درحجامت آلرژی تعداد خراشهای سوزنی به  46 عدد افزایش می یابد تا مادۀ
آلرژی بتواند به سادگی جذب پوست گردد.

در حجامت تحت الذقن، اخدعین و یا حجامت زنان و یا حجامت از مواضعی که می خواهیم آثاری از حجامت روی موضع باقی نماند نیز باید نحوۀ ایجاد خراش به شکل سوزنی باشد.

ایجاد خراش در مواضعی که لازم نیست بادکش گذاشته شود و منظور از حجامت در آن بیماری ها استفاده از زخم و ایجاد خراش جهت تحریک سیستم ایمنی و طبیعت
مدبّره بدن و... است و ریزش چند قطره خون از موضع کفایت می کند نیز نحوۀ
خراش سوزنی و کوتاه خواهد بود
 مانند خراش لالۀ گوش کودکان به منظور درمان
یرقان فیزیولوژیک
خراش روی پیورۀ لثه وخراش روی جوشهای عفونی پراکنده در سر
خراش قسمتی از بدن که بی حس شده وحالت فلجی دارد.
خراش روی موضع پسوریازیس.

 خراش در حجامت کودکان نیز نباید بیش از 5 میلی متر طول داشته باشد و
خونگیری زیاد در حجامت کودکان مورد توجه نیست، مگر در شرایط ویژه وبه منظور
درمان بیماری خاص .

در اینجا خراشهای حجامت باید دقت کافی نمود که اگر عمق تیغ ها کمتر از حد
باشد خون جمع شده در موضع کاملاً تخلیه شده و حجامت ما بی اثر یا کم اثر می شود
و بر عکس اگر عمق آنها زیاد باشد بیمار درد بیشتری را تحمل کرده وترمیم جای زخم
طولانی میشود و این مسئله گاهی باعث می شود که بیمار درمان خود را ناتمام رها کند.

 نکته مهم این است که هر چه تیغها سریعتر زده شود بیمار درد کمتری احساس می کند.

از آنجایی که ضخامت پوست در افراد مختلف وغلظت خون آنها با هم فرق میکند و از طرفی بعضی تیغها تیزتر وبرخی کند تر هستند بهتر است همیشه بعد از اولین تیغ 3-2 ثانیه مکث کرده محل آنرا بنگریم تا متوجه شویم آیا عمق تیغ مناسب است یا خیر.
 اگر خون در محل خراش وارد شده به کندی جمع شود متوجه می شویم که عمق تیغ کم بوده وسایر تیغها را محکمتر می زنیم
 ولی اگر دیدیم که خون به
سرعت از زخم جاری می شود متوجه می شویم که عمق خراش وارد شده زیادتر از
حد معمول بوده وسایر تیغها را آهسته تر وارد می کنیم.

باید توجه داشته باشیم که در افراد بلغمی مزاج باید خراش عمیق تر باشد تا بتوان خونگیری نمود.

 طبق بیان جرجانی در دو دسته از افراد باید تیغ را عمیق تر زد:

الف- در کسانی که علائم غلبه خون وجود دارد ونیاز داریم تا حجم بیشتری خون  بگیریم.

ب- درافرادی که خون غلیظی دارند واگر تیغ سطحی زده شود خون زود بند می آید.

درمورد افرادی که کم خونی دارند تیغ را سطحی می زنیم.

مراحل خونگیری پس از ایجاد خراش:
 بادکش روی موضع گذاشته می شود.
دراین مرحله مدت خونگیری،  تعداد بادکشها و زمان آن باید مورد توجه قرار گیرد.

 اگر هدف از حجامت
درمان بیماری، تنظیم ترکیبات خون ویا کاهش غلظت خون باشد باید نکات ذیل مورد
توجه قرار گیرد:

1- بادکش حجامت برای خونگیری نباید کمتر از 3 مر حله باشد.

2- حداقل زمان برای هر مرحله 2 دقیقه و حداکثر زمان آن 5 دقیقه است که به تناسب
وضعیت پوست بیمار وهدف از خونگیری تنظیم می گردد.

3- بهتراست جهت خارج نمودن خون غلیظ تری از بدن مدت زمان هر مرحله
خونگیری را کاهش داد وبه تعداد مراحل آن بیفزاییم مثلاً به جای اینکه در 3 مرحله هر
بار 5 دقیقه فرصت صرف کنیم این کار در 5 مرحله وهر بار با صرف 3 دقیقه زمان انجام شود. دراین صورت پس از هر مرحله برداشتن لیوان، ترکیبات سبک خون که شامل آب خون است به درون شبکه عروق بر می گردد وترکیبات سنگین خون که در محیط سطحی بدن باقی مانده با مکش مجدد به درون لیوان حجامت فراخوان می شود.

بدین ترتیب خون که در محیط سطحی بدن باقی مانده با مکش مجدد به درون لیوان
حجامت فراخوان می شود وبدین ترتیب خون غلیظ تری از بدن خارج می گردد.

در دو حالت لازم است که زودتر از 2دقیقه لیوان حجامت راتخلیه کنیم:

الف( در مورد کسانی که لیوان حجامتشان سریع پر می شود(دموی مزاجها)

ب. درمورد کسانی که غلظت خون بالایی دارند ومشاهده می کنیم که خون جمع شده
 در داخل لیوان سریع لخته شده وجلوی جریان بیشتر خون را می گیرد ولذا دیگر به
حجم خون داخل لیوان اضافه نمی شود. دراین افراد لیوان را زودتر تخلیه می کنیم تا
بتوانیم خون بیشتری بگیریم.

 به هر حال باید خونگیری را تا زمانی ادامه دهیم تا جریان
خون کاملاً قطع گردد. در غیر این صورت موضع حجامت دچار خارش بیش از حد
خواهد شد، مگر در برخی شرایط خاصکه نباید از مریض خون زیادی گرفته شودمثلاً
درآنمی یا ضعف شدید.

در روایات توصیه شده است که خون اول حجامت به بیمار نشان داده شود البته
باید دقت نمود؛ چرا که برخی افراد با دیدن خون دچار شوک می شوند. اینگونه افراد
درمراحل بعدی حجامت دچار شوک نمی شوند.

 برخی از افراد در حال حجامت دچار شوک می گردند در اینصورت نباید از ادامه حجامت افراد منصرف گردید و لازم است پس از ایجاد وضعیت مناسب برای کنترل شوک، لیوان حجامت درحالت خوابیده به پهلو روی موضع حجامت قرار گیرد و تا پایان مرحلۀ سوم و اتمام حجامت ادامه یابد.